Nhân đọc “Nhìn từ xa… Tổ quốc” của Nguyễn Duy
Đọc chầm chậm,
đọc từng câu,
đọc từng chữ viết hoa, viết đậm.
Đọc từng tứ rồi hãy dừng không đọc nữa.
Ngẫm nghĩ.
Tuỳ,
một hai phút,
một hai giờ,
một hai ngày… hoặc hơn…
rồi có nên đọc tiếp?
Bon chen cơm áo gạo tiền,
sống gấp,
sống nhanh,
thở dốc.
Đâu còn chỗ cho thơ.
Ừ nhỉ.
*
Lỡ chuyến bay đường dài,
phòng chờ mấy tiếng,
Gúc-gừ với Oai-phai không tường lửa, (1)
thử đọc một bài thơ dài khó đọc.
Bỗng giật mình.
Mỗi câu thơ như cơm nhai phải sạn.
Chuyến bay dài,
không thể ngủ.
Gần ba mươi năm rồi,
bát cơm có đầy hơn,
sao những hạn sạn của những ba mươi năm về trước,
vẫn đó,
sinh sôi,
lớn hơn mà lại trắng hơn?
Ánh chớp trong đầu:
những đứa con trai với những lời chim chóc (2)
ngày nối ngày cứa vết chân chim
giọt máu mẹ nhỏ từ đôi mắt mẹ
con vui mừng không mất máu của con.
Có ánh chớp loé lên rồi không tắt.
Nhưng dù gì thì Tổ quốc vẫn trong ta. (3)
————
1: Google, WiFi
2, 3: ý thơ Phạm Duy
Nhìn từ xa… Tổ Quốc!
Nguyễn Duy
Ðối diện ngọn đèn
trang giấy trắng như xeo bằng ánh sángÐêm bắc bán cầu vần vụ trắng
nơm nớp ai rình sau lưng taNhủ mình bình tâm nhìn về quê nhà
xa vắng
núi và sông
và vết rạn địa tầngNhắm mắt lại mà nhìn
thăm thẳm
yêu và đau
quằn quại bi hùngDù ở đâu vẫn Tổ Quốc trong lòng
cột biên giới đóng từ thương đến nhớ*Ngọn đèn sáng trắng nóng mắt quá
ai cứ sau mình lẩn quất như maAi ?
im lặngAi ?
cái bóng !A… xin chào người anh hùng bất lực dài ngoẵng
bóng máu bầm đen sõng soài nền nhàThôi thì ta quay lại
chuyện trò cùng cái bóng máu me ta*Vâng – đã có một thời hùng vĩ lắm
hùng vĩ đau thương hùng vĩ máu xương
mắt người chết trừng trừng không chịu nhắmVâng – một thời không thể nào phủ nhận
tất cả trôi xuôi – cấm lội ngược dòngthần tượng giả xèo xèo phi hành mỡ
ợ lên thum thủm cả tim gan*Ta đã xuyên suốt cuộc chiến tranh
nỗi day dứt không nguôi vón sạn gót chân
nhói dài mỗi bướcThời hậu chiến vẫn ta người trong cuộc
xứ sở phì nhiêu sao thật lắm ăn mày ?Ai ?
không aiVết bầm đen đấm ngực*Xứ sở nhân tình
sao thật lắm thương binh đi kiếm ăn đủ kiểu
nạng gỗ khua rỗ mặt đường làngMẹ liệt sĩ gọi con đội mồ lên đi kiện
ma cụt đầu phục kích nhà quanAi ?
không aiVết bầm đen quều quào giơ tay*Xứ sở từ bi sao thật lắm thứ ma
ma quái – ma cô – ma tà – ma mãnh…
quỉ nhập tràng xiêu vẹo những hình hàiÐêm huyền hoặc
dựng tóc gáy thấy lòng toang hoác
mắt ai xanh lè lạnh toát
lửa ma trơiAi ?
không aiVết bầm đen ngửa mặt lên trời*Xứ sở linh thiêng
sao thật lắm đình chùa làm kho hợp tác
đánh quả tù mù trấn lột cả thần linhGiấy rách mất lề
tượng Phật khóc Ðức Tin lưu lạc
Thiện – Ác nhập nhằng
Công Lý nổi lênh phênhAi ?
không aiVết bầm đen tọa thiền*Xứ sở thông minh
sao thật lắm trẻ con thất học
lắm ngôi trường xơ xác đến tang thươngTuổi thơ oằn vai mồ hôi nước mắt
tuổi thơ còng lưng xuống chiếc bơm xe đạp
tuổi thơ bay như lá ngã tư đườngBịt mắt bắt dê đâu cũng đụng thần đồng
mở mắt… bóng nhân tài thất thểuAi ?
không aiVết bầm đen cúi đầu lặng thinh*Xứ sở thật thà
sao thật lắm thứ điếm
điếm biệt thự – điếm chợ – điếm vườn…Ðiếm cấp thấp bán trôn nuôi miệng
điếm cấp cao bán miệng nuôi trônVật giá tăng
vì hạ giá linh hồnAi ?
không aiVết bầm đen vò tai*Xứ sở cần cù
sao thật lắm Lãn Ông
lắm mẹo lãn côngGiả vờ lĩnh lương
giả vờ làm việcTội lỗi dửng dưng
lạnh lùng gian ác vặt
Ðạo Chích thành tôn giáo phổ thôngÀo ạt xuống đường các tập đoàn quân buôn
buôn hàng lậu – buôn quan – buôn thánh thần – buôn tuốt…
quyền lực bày ra đấu giá trước công đườngAi ?
không aiVết bầm đen nhún vai*Xứ sở bao dung
sao thật lắm thần dân lìa xứ
lắm cuộc chia li toe toét cườiMặc kệ cỏ hoang cánh đồng gái góa
chen nhau sang nước người làm thuêBiển Thái Bình bồng bềnh thuyền định mệnh
nhắm mắt đưa chân không hẹn ngày vềAi ?
không aiVết bầm đen rứt tóc*Xứ sở kỷ cương
sao thật lắm thứ vuavua mánh – vua lừa – vua chôm – vua chỉa
vua không ngai – vua choai choai – vua nhỏ…Lãnh chúa xứ quân san sát vùng cát cứ
lúc nhúc cường hào đầu trâu mặt ngựaLuật pháp như đùa như có như không có
một người đi chật cả con đườngAi ?
không aiVết bầm đen gập vuông thước thợ*?…
?…
?…*Ai ?
Ai ?
Ai ?Không ai !
Không ai !
Không ai !Tự vấn – mỏi
vết bầm đen còng còng dấu hỏi*Thôi thì ta trở về
còn trang giấy trắng tinh chưa băng hoại
còn chút gì le lói ở trong lòng*Ðôi khi nổi máu lên đồng
hồn thoát xác
rũ ruột gan ra đếmChích một giọt máu thường xét nghiệm
tí trí thức – tí thợ cày – tí điếm
tí con buôn – tí cán bộ – tí thằng hề
phật và ma mỗi thứ tí ti…Khốn nạn thân nhau
nặng kiếp phân thân mặt nạThì lột mặt đi lần lữa mãi mà chi
dù dối nữa cũng không lừa được nữa
khôn và ngu đều có tính mức độ*Bụng dạ cồn cào bất ổn làm sao
miếng quá độ nuốt vội vàng sống sít
mất vệ sinh bội thực tự hàoSự thật hôn mê – ngộ độc ca ngợi
bệnh và tật bao nhiêu năm ủ lại
biết thế nhưng mà biết làm thế nàoChả lẽ bây giờ bốc thang chửi bới
thầy chửi bới nhe giàn nanh cơ hộiChả lẽ bốc thang cỏ khô nhai lại
lạy ông-cơ-chế lạy bà-tư-duy
xin đừng hót những lời chim chóc mãiÐừng lớn lối khi dân lành ốm đói
vẫn còng làm cho thẳng lưng ănÐổi mới thật không hay giả vờ đổi mới?
máu nhiễm trùng ta có thể thay chăng?*Thật đáng sợ ai không có ai thương
càng đáng sợ ai không còn ai ghétNgày càng hiếm hoi câu thơ tuẫn tiết
ta là gì ?
ta cần thiết cho ai ?*Có thể ta không tin ai đó
có thể không ai tin ta nữa
dù có sao vẫn tin ở con ngườiDù có sao
đừng khoanh tay
khủng khiếp thay ngoảnh mặt bó gốiCái tốt nhiều hơn sao cái xấu mạnh hơn ?
những người tốt đang cần liên hiệp lại!*Dù có sao
vẫn Tổ Quốc trong lòng
mạch tâm linh trong sạch vô ngần
còn thơ còn dân
ta là dân – vậy thì ta tồn tại*Giọt từng giọt
nặng nhọcNặng nhọc thayDù có sao
đừng thở dài
còn da lông mọc còn chồi nảy cây.
———–
(Nguyễn Duy – Nhìn Từ Xa … Tổ Quốc! – Mátxcơva tháng 5/1988, TP.HCM 19/8/1988 – tạp chí Sông Hương số 37 – tháng 4,5.1989).
(1) một câu thơ của Chế Lan Viên hồi chiến tranh.
(2) một trò chơi trốn tìm của trẻ em.
(2) một trò chơi trốn tìm của trẻ em.
(3) một câu ca dao xưa.