Từ điển Thành ngữ – Tục ngữ

Năm thì mười họa

• Trong tiếng việt, thì còn đọc là thời (có nghĩa là lúc, thủa). Ví dụ: thời son trẻ, đương thì con gái, tứ thời, thời gian, thời tiết. Còn họa là từ thuần việt có nghĩa là ít có, có chăng. Ví dụ:

1. - sắc đành đòi một, tài đành họa hai (truyện kiều)
2. - vào sinh ra tử họa là thấy nhau (truyện kiều).

• (đừng lầm với họa từ hán. Họa là vẽ (họa sĩ), họa là đáp lại (họa vần thơ), họa là tai vạ rủi ro (họa vô đơn chí)).
• Thành ngữ năm thì mười họa Có nghĩa là thỉnh thoảng, họa hoằn mới có:

• Trạng thái đờ người ra, thờ thẫn, không hiểu gì; chê kẻ khờ dại, không hiểu gì ở xung quanh

hoặc "Vừa nhắc đến Tào Tháo, Tào Tháo đến liền"
- Ý nói là vừa nói/nhắc đến ai thì người đó đã đến ngay sau đó.
- Ai đó xuất hiện quá mau lẹ.

Trong dân gian, người ta hễ cứ thấy đàn bà con gái không đứng đắn, điêu ngoa thì gọi là "như con Điêu Thuyền”, “Đồ Điêu Thuyền”, “Đĩ thõa như con Điêu Thuyền”.
Qua truyện Tam quốc diễn nghĩa, có hai luồn ý kiến cho rằng nhân vật Điêu Thuyền là:
1) Một liệt nữ xả thân cứu nước;
2) Một kẻ lẳng lơ, không đứng đắn.

Câu thành ngữ chỉ của cải vật chất không bao giờ hết, hết lại có, vơi lại đầy.
Niêu là một loại nồi nhỏ được làm bằng đất nung để nấu cơm, kho cá.
Thạch Sanh là nhân vật trong truyện cổ tích, hiền lành khỏe mạnh có công giết đại bàng cứu công chúa. Niêu cơm Thạch Sanh biến hóa, ăn không bao giờ hết.

(cũng 'No nên Bụt, đói nên ma')
• Người đủ ăn dễ giữ đạo làm người, người túng thiếu hay làm liều
• Ảnh hưởng của đời sống vật chất đối với tính nết con người.

(hoặc) Nói dối như cuội
• Nói dối thường xuyên, nói sai sự thật một cách cố ý nhằm che dấu điều gì

• Nói năng ngông nghênh, không phù hợp với tuổi tác và sự hiểu biết của mình.

Tính tình nóng nảy, bộc trực, không kiềm chế được.
Nhân vật Trương Phi trong truyện Tam quốc là người nổi tiếng với tính tình nóng nảy.